Contacto intergrupal y actitudes en bibliotecas públicas: un estudio con usuarios marroquíes y españoles en Barcelona y Almería

Autores/as

DOI:

https://doi.org/10.3989/redc.2019.1.1581

Palabras clave:

contacto intergrupal, actitudes, bibliotecas públicas, IFLA, usuarios españoles, marroquíes, Barcelona, Almería

Resumen


Este estudio analiza el contacto, las actitudes intergrupales y otras variables psicosociales relacionadas en usuarios de bibliotecas públicas españolas, con objeto de conocer si el cumplimiento por las bibliotecas de las Directrices IFLA (International Federation of Library Associations) para Comunidades Multiculturales favorece el contacto y mejora las actitudes intergrupales. Se seleccionaron usuarios españoles y marroquíes de bibliotecas de Barcelona (que cumplían las Directrices IFLA) y de Almería (que no las cumplían). Los españoles (NBarcelona = 138 y NAlmería = 116) respondieron a un cuestionario sobre marroquíes y éstos (NBarcelona = 89 y NAlmería = 100) sobre españoles. Las actitudes intergrupales y otras variables fueron más positivas en usuarios de Barcelona, pero el contacto intergrupal sólo difería entre españoles y marroquíes.

Descargas

Los datos de descargas todavía no están disponibles.

Citas

Aabø, S; Audunson, R.; Varheim, A. (2010). How do public libraries function as meeting places? Library and Information Science Research, 32 (1), 16-26. https://doi.org/10.1016/j.lisr.2009.07.008

Allport, G.W. (1954). The Nature of Prejudice. Cambridge: Adisson-Wesley. PMid:13204492

Aneas, A.; Garreta; J.; Molina, F (2012). Ethnocultural conflict in Spain: Moroccans in Spain: So near, yet so far. A Long history of meeting. En Landis, D.; Albert, R. (eds.), Handbook of ethnic conflict: International perspectives, pp. 439-482. Berlin: Springer. https://doi.org/10.1007/978-1-4614-0448-4_17

Audunson, R. (2005). The public library as a meeting place in a multicultural and digital context: The necesity of low-intensive meeting places. Journal of Documentation, 61 (3), 429-441. https://doi.org/10.1108/00220410510598562

Bibliotecas de Barcelona (2011). Bibliotecas de Barcelona: 10 a-os +. Nuevos retos y nuevas oportunidades. Disponible en: http://www.bcn.cat/biblioteques/docs/ bib10anys_cas.pdf [Fecha de consulta: 11/04/2018].

Brown, R. J. (1995). Prejudice: Its Social Psychology. Oxford: Blackwell.

Carbajosa, A. (9 de marzo de 2016). El cortijo de los desposeídos. El País.com. Disponible en: http://politica.elpais.com/ politica/2016/03/08/actualidad/1457431108_328284. html [Fecha de consulta: 05/08/2018].

Cehajic, S.; Brown, R. J.; Castano, E. (2008). Forgive and forget: Antecedents and consequences of intergroup forgiveness in Bosnia and Herzegovina. Political Psychology, 29 (3), 351-367. https://doi.org/10.1111/j.1467-9221.2008.00634.x

Cervantes, L.; Navas, M. (2013). Las bibliotecas públicas como instrumento para la integración social: un estudio de caso. Migraciones, 34, 177-203.

Cervantes, L.; Navas, M.; Cuadrado, I. (2015). Análisis de la prestación de servicios a inmigrantes en la red Bibliotecas de Barcelona. Revista Espa-ola de Documentación Científica, 38 (3), e098. https://doi.org/10.3989/redc.2015.3.1192

Davies, K.; Aron, A. (2016). Friendship development and intergroup attitudes: The role of interpersonal and intergroup friendship processes. Journal of Social Issues, 72 (3), 489-510. https://doi.org/10.1111/josi.12178

Davies, K.; Tropp, L. R.; Aron, A.; Pettigrew, T. F.; Wright, S. C. (2011). Cross-group friendships and intergroup attitudes: A meta-analytic review. Personality and Social Psychology Review, 15 (4), 332-35. https://doi.org/10.1177/1088868311411103 PMid:21844287

Davis, M. H. (1980). A multidimensional approach to individual differences in empathy. JSAS Catalog of Selected Documents in Psychology, 10, 2-19. Disponible en: http://www.uv.es/~friasnav/Davis_1980.pdf [Fecha de consulta: 11/04/2018].

Dovidio, J. F.; Gaertner, S. L.; Kawakami, K. (2003). Intergroup contact: The past, present, and the future. Group Processes & Intergroup Relations, 6 (1), 5-21. https://doi.org/10.1177/1368430203006001009

Dovidio, J. F.; Love, A.; Schellhaas, F. M. H; Hewstone, M. (2017). Reducing intergroup bias through intergroup contact: Twenty years of progress and future directions. Group Processes & Intergroup Relations, 20 (5), 606- 620. https://doi.org/10.1177/1368430217712052

Eagly, A. H.; Diekman, A. B. (2005). What is the problem? Prejudice as attitude-in context. En Dovidio, J. F.; Glick, P.; Rudman, L. A. (eds.), On the nature of prejudice: Fifty years after Allport, pp. 19-35. Malden, MA: Blackwell. https://doi.org/10.1002/9780470773963.ch2

Hewstone, M.; Cairns, E.; Voci, A.; Hamberger, J.; Niens, U. (2006). Intergroup contact, forgiveness, and the experience of "the troubles" in Northern Ireland. Journal of Social Issues, 62 (1), 99-120. https://doi.org/10.1111/j.1540-4560.2006.00441.x

International Federation of Libraries Associations (2009a). Manifiesto IFLA por la biblioteca multicultural. La biblioteca multicultural: portal de acceso a una sociedad de culturas diversas en diálogo. The Hage: IFLA. Disponible en: http://archive.ifla.org/VII/s32/pub/MulticulturalLibraryManifesto-es.pdf [Fecha de consulta: 11/04/2018].

International Federation of Libraries Associations (2009b). Comunidades multiculturales: directrices para el servicio bibliotecario (3ª ed.). Disponible en: https://www. ifla.org/files/assets/library-services-to-multicultural-populations/publications/multicultural-communities-es.pdf [Fecha de consulta: 22/12/2018].

International Federation of Libraries Associations (2013). Directrius de l'IFLA per al servei de les biblioteques publiques (2ª ed.). Barcelona: Collegi Oficial de Bibliotecaris-Documentalistes de Catalunya. Disponible en: http://www.ifla.org/files/assets/hq/publications/ series/147-ca.pdf [Fecha de consulta: 11/04/2018].

Islam, M. R.; Hewstone, M. (1993). Dimensions of contact as predictors of intergroup anxiety, perceived outgroup variability and outgroup attitude: An integrative model. Personality and Social Psychology Bulletin, 19 (6), 700– 710. https://doi.org/10.1177/0146167293196005

Livert, D. (2016). A cook's tour abroad: Long-term effects of intergroup contact on positive outgroup attitudes. Journal of Social Issues, 72 (3), 524-547. https://doi. org/10.1111/josi.12180 https://doi.org/10.1111/josi.12180

López-Rodríguez, L.; Cuadrado, I.; Navas, M. (2013). Aplicación extendida del Modelo del Contenido de los Estereotipos (MCE) hacia tres grupos de inmigrantes en Espa-a. Estudios de Psicología, 34 (2), 197-208. https://doi.org/10.1174/021093913806751375

Molero, F.; Cuadrado, I.; Navas, M. S. (2003). Las nuevas expresiones del prejuicio racial: Aspectos teóricos y empíricos. En Morales, J. F.; Huici, C. (dirs.), Estudios de Psicología Social, pp. 85-117. Madrid: UNED.

Navas, M. S.; Cuadrado, I.; López-Rodríguez, L. (2012). Escala de Percepción de Amenaza Exogrupal (EPAE): fiabilidad y evidencias de validez. Psicothema, 24 (3), 477-482.

Navas, M.; Molero, F.; Cuadrado, I. (2000). Evaluación de las formas manifiestas y sutiles del prejuicio: ambivalencia de emociones, rasgos y atribuciones. En Caballero, D.; Méndez, M. T.; Pastor, J. (eds.), La mirada psicosociológica. Grupos, procesos, lenguajes y culturas, pp. 626-633. Madrid: Biblioteca Nueva.

Navas, M.; Pumares, P.; Sánchez, J.; García, M. C.; Rojas, A. J.; Cuadrado, I.; Asensio, M.; Fernández, J. S. (2004). Estrategias y actitudes de aculturación: La perspectiva de los inmigrantes y de los autóctonos en Almería. Sevilla: Dirección General de Coordinación de Políticas Migratorias.

Navas, M. S.; Rojas, A. J. (Eds.) (2010). Aplicación del Modelo Ampliado de Aculturación Relativa (MAAR) a nuevos colectivos de inmigrantes en Andalucía: rumanos y ecuatorianos. Sevilla: Dirección General de Coordinación de Políticas Migratorias.

Pettigrew, T. F. (1998). Intergroup contact theory. Annual Review of Psychology, 49, 65-85. https://doi.org/10.1146/annurev.psych.49.1.65 PMid:15012467

Pettigrew, T. F.; Tropp, L. R. (2006). A meta-analytic test of intergroup contact theory. Journal of Personality and Social Psychology, 90 (5), 751-783. https://doi.org/10.1037/0022-3514.90.5.751 PMid:16737372

Pettigrew, T. F.; Tropp, L. R. (2008). How does intergroup contact reduce prejudice? Meta-analytic tests of three mediators. European Journal of Social Psychology, 38 (6), 922-934. https://doi.org/10.1002/ejsp.504

Pettigrew, T. F.; Tropp, L. R. (2011). When groups meet: The dynamics of intergroup contact. New York: Psychology Press.

Plan de trabajo de inmigración 2012-2015 (2012). Barcelona: Ayuntamiento de Barcelona. Disponible en: http://www.bcn.cat/novaciutadania/pdf/pla_immigracio/pla_immigracio_es.pdf [Fecha de consulta: 11/04/2018].

Plan de trabajo del Consejo Municipal de Inmigración para el periodo 2016-2019 (2016). Barcelona: Ayuntamiento de Barcelona. Disponible en: http://www.bcn.cat/ novaciutadania/pdf/consell/PlaTreball1619_es.pdf [Fecha de consulta: 05/06/2018].

Proyecto Bibliotecas Interculturales en Andalucía (2009) [sitio web]. Disponible en: http://www.juntadeandalucia.es/cultura/ba/c/biblioMulticult/espanol/default.asp [Fecha de consulta: 11/04/2018].

Pumares, P.; Iborra, J. F. (2008). Población extranjera y política de inmigración en Andalucía. Política y sociedad, 45 (1), 41-60.

Rojas, A. J.; Navas, M.; Pérez, P. J.; Cuadrado, I.; Lozano, O. (2012). Test de Actitud Prejuiciosa (TAP): estudios de fiabilidad y evidencias de validez basadas en la estructura interna en autóctonos e inmigrantes. Anales de Psicología, 28 (3), 922-928. https://doi.org/10.6018/analesps.28.3.156161

Stephan, W. G. (2014). Intergroup anxiety: Theory, research, and practice. Personality and Social Psychology Review. 18 (3), 239 –255. https://doi.org/10.1177/1088868314530518 PMid:24815215

Stephan, W. G.; Boniecki, K. A.; Ybarra, O.; Bettencourt, A.; Ervin, K. S.; Jackson, L. A.; McNatt, P. S. (2002). The role of threats in the racial attitudes of blacks and whites. Personality and Social Psychology Bulletin, 28 (9), 1242-1254. https://doi.org/10.1177/01461672022812009

Stephan, W. G.; Ybarra, O.; Rios Morrison, K. (2009). Intergroup threat theory. En Nelson, T. (ed.), Handbook of Prejudice, pp. 43-59. NJ: Lawrence Erlbaum Associates.

Stephan, W. G.; Stephan, C. W. (1985). Intergroup anxiety. Journal of Social Issues, 41 (3), 157-175. https://doi.org/10.1111/j.1540-4560.1985.tb01134.x

Tausch, N. y Hewstone, M. (2010). Intergroup contact and prejudice. En Dovidio, J.F.; Hewstone, M.; Glick. P.; Esses, V. M. (eds.), The Sage handbook of prejudice, stereotyping, and discrimination, pp. 544–560. Newburg Park, CA: Sage. https://doi.org/10.4135/9781446200919.n33

Tezanos-Pinto, P. de; Mazziotta, A.; Feuchte, F. (2017). Intergroup contact and reconciliation among Liberian refugees: A multilevel analysis in a multiple groups setting. Peace and Conflict, 23 (3), 228-238. https://doi.org/10.1037/pac0000251

UNESCO (1994). Manifiesto de la UNESCO sobre la Biblioteca Pública. Disponible en: https://unesdoc.unesco. org/ark:/48223/pf0000112122_spa [Fecha de consulta: 22/12/2018].

Vincze, L.; Harwood, J. (2013). Improving intergroup attitudes via mediated intergroup contact in a bilingual setting. Multilingua, 32 (3), 405-421. https://doi.org/10.1515/multi-2013-0018

Visintin, E. P.; Voci, A.; Pagotto, L.; Hewstone, M. (2017). Direct, extended, and mass-mediated contact with immigrants in Italy: their associations with emotions, prejudice, and humanity perceptions. Journal of Applied Social Psychology, 47 (4), 175–194. https://doi.org/10.1111/jasp.12423

Wang, Y.W.; Bleier, J.; Davidson, M.; Savoy, H.; Tan, J.; Yakushko, O. (2003). The scale of ethnocultural empathy. Development, validation, and reliability. Journal of Counselling Psychology, 50 (2), 221-234. https://doi.org/10.1037/0022-0167.50.2.221

Zagefka, H.; González, R.; Brown, R.; Lay, S.; Manzi, J.; Didier, N. (2017). To know you is to love you: Effects of intergroup contact and knowledge on intergroup anxiety and prejudice among indigenous Chileans. International Journal of Psychology, 52 (4), 308-315. https://doi.org/10.1002/ijop.12229 PMid:26511584

Publicado

2019-03-30

Cómo citar

Cervantes, L., Navas, M., & Cuadrado, I. (2019). Contacto intergrupal y actitudes en bibliotecas públicas: un estudio con usuarios marroquíes y españoles en Barcelona y Almería. Revista Española De Documentación Científica, 42(1), e227. https://doi.org/10.3989/redc.2019.1.1581

Número

Sección

Estudios